Zestaw ćwiczeń przygotowujący narządy mowy do wywołania głoski R

                                          Ćwiczenia na głoski z szeregu syczącego       

                                          Szereg ciszacy

                                          Szereg szumiący   

 

 Bardzo często proste zabawy z dzieckiem mogą wspomóc naturalny rozwój mowy.          Poniżej przesyłam różnorodne pomysły na ćwiczenia usprawniające język i wargi oraz ćwiczenia oddechowe,
które można wykorzystać w pracy profilaktycznej z dziećmi. Mam nadzieję, że zaproponowane ćwiczenia staną się punktem wyjścia do tworzenia własnych zabaw dla dzieci.               

 

                               

 

                                              

W terapii logopedycznej rzadko stosuje się tylko jeden rodzaj metod. Wynika to z konieczności realizowania zasady kompleksowych oddziaływań. Wybór metod – stosowanych w terapii logopedycznej – zawsze uwarunkowany jest rodzajem zaburzenia. Sposób pracy terapeutycznej musi być dostosowany do wieku i możliwości dziecka.

 

Wśród metod ogólnych i szczegółowych wyróżnia się:

(Na podstawie - „Elementy logopedii” – G. Demelowa)

 

ćwiczenia oddechowe – wyrabianie oddechu dla mowy, wydłużanie fazy wydechowej, ćwiczenia emisyjne, ćwiczenia ekonomicznego zużywania powietrza i umiejętności synchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi:
- wdech przez nos, wydech ustami,
- unoszenie rąk w górę podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu,
- wykonywanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (powoli, szybko) na wydechu,
- wykonanie wdechu wymawiając „s” z jednakową głośnością,
- wykonanie wdechu wymawiając „s” raz ciszej, raz głośniej,
- wykonanie wdechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały czas jednakowe),
- wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
- zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększanej stopniowo odległości,
- dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki,
- nadmuchiwanie balonów,
- gra na organkach, trąbce, gwizdku.

ćwiczenia narządów artykulacyjnych – usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy, wywoływanie głosek w izolacji, utrwalanie ich poprawnej realizacji w sylabach, logotomach, wyrazach, zdaniach
z nasileniem głoski ćwiczonej.

 

ćwiczenia języka:
- gwałtowne wysuwanie i wsuwanie języka w głąb jamy ustnej, zlizywanie z talerzyka miodu, posypki na torty
- „kląskanie” językiem o podniebienie twarde
- dotykanie czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej żuchwie
- unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego
- wysuwanie języka na górną wargę
- odklejanie  chrupki od wałka dziąsłowego
- głośne wymawianie głoski ,,a” z jednoczesnym unoszeniem języka do wałka dziąsłowego
- kilkakrotne uderzanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy
- wielokrotne wymawianie sylaby ,,da” z głoską ,,d” realizowaną dziąsłowo jak w wyrazie Andrzej, drzewo
- lizanie podniebienia przy otwartych ustach
- wypychanie językiem policzków

ćwiczenia warg:
- szybkie zmienianie układu ust „uśmiech”-„ryjek”
- utrzymywanie na wargach zwiniętych w „ryjek” kółeczka z cienkiego drucika, podczas wykonywania ćwiczeń manualnych (chodzi o odwrócenie uwago od wykonywanego ruchu warg, by ćwiczona czynność wykonywana była automatycznie)
- wykonywanie ruchów imitujących gwizdanie i cmokanie
- zakładanie wargi dolnej na górną i odwrotnie
- dmuchanie przez wargi ułożone w kształt dziobka i z zębami górnymi na dolnej wardze
- parskanie
- półuśmiech-odciąganie na przemian kącików warg
- nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza ustami lub nosem
 

ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- wdychanie i wydychanie powietrza przez nos
- wypowiadanie sylaby apa z przedłużeniem momentu zwarcia warg
- wypowiadanie sylab ap, op, ep, yp, up z przedłużeniem zwarcia warg
- ćwiczenia z rurką (przenoszenie kawałków papieru)
- ziewanie

ćwiczenia żuchwy:
- opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze
- wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi
- ruchy do przodu i do tyłu

ćwiczenia emisyjno – głosowe:

- wyrabianie właściwej tonacji, kierowanie głosu na maskę, ćwiczenia umiejętności modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach, naśladowanie głosów
- próby wymowy poszczególnych bądź niektórych samogłosek na różnej tonacji,
- ćwiczenia na wyrazach dźwiękonaśladowczych ( muuu..., chał chał..., pi pi..., itp.),
- stajemy swobodnie w niewielkim rozkroku, ręce luźno zwisają wzdłuż ciała, głowa lekko pochylona do przodu. Unosząc powoli głowę, bierzemy głęboki wdech a wypuszczamy gwałtownie parskając jak koń (powtarzamy kilka razy),
- wyobraźcie sobie, że jesteśmy w lesie i chcemy przywołać koleżankę i kolegę, których nie widzimy:
a) przeciągamy samogłoskę w pierwszej sylabie: Kaaaaa...siu!, Maaaaa...ćku!
b) przeciągamy samogłoskę w drugiej sylabie: Elkaaaaa...!, Tomkuuuuu...!

 

ĆWICZENIA WSPOMAGAJĄCE TERAPIĘ LOGOPEDYCZNĄ
 

ćwiczenia ortofoniczne – najlepiej w grupie (z Rodzeństwem, Rodzicami):

- zabawa pt. „Wiosenny spacer”

Dzieci poruszają się zgodnie z akompaniamentem do marszu, biegu, podskoków. W przerwie prowadzący rytmizuje słowo „wiosna” stosując różną dynamikę i tempo.

- zabawa pt. „Przyjście wiosny na łąkę”

Wiosna (prowadzący) wędruje miedzy dziećmi, dotyka je różdżką i „zamienia” w owady. Rozdaje dzieciom znaczki z obrazkiem owada. Następnie zaprasza owady do lotu. Na zakończenie owady urządzają „koncert”.

- zabawa „Pszczoły”

Dzieci – pszczoły - stoją w umówionych miejscach pod ścianami – tu są ule. W trakcie muzyki pszczoły wylatują
z uli i latają w różne strony zbierając pyłek z kwiatów. Na przerwę w muzyce z głośnym brzęczeniem (zzzzzzz) wracają do ula. W ulu brzęczą bardzo cichutko (mmmm).

- zabawa „W lesie”

Dzieci zostają podzielone na trzy grupy zwierząt leśnych – zające, wiewiórki i ptaki. Każdą grupę zwierząt wywołuje inny akompaniament rytmiczny. Dzieci, które usłyszą swój rytm biegają po sali naśladując wybrane zwierzę, następuje zmiana rytmu i kolejna grupa naśladuje zwierzęta.

- zabawa „Jastrząb i kurczęta”

Dzieci ruchem i dźwiękiem naśladują kurczęta chodzące po podwórku, na sygnał tamburyna uciekają przed „jastrzębiem” w wyznaczone na sali miejsce.

- „Wróble”

Podskoki obunóż w miejscu i po całej sali, z jednoczesnym dźwiękowym naśladowaniem ćwierkania.

- ćwiczenie uspokajające - marsz na palcach

ćwiczenia i zabawy z muzyką – logorytmika
- zabawa muzyczna „lampa – nos” ze wskazaniem wysokości dźwięków
Prowadzący gra albo śpiewa dźwięki: wysokie, niskie. Kiedy gra dźwięk wysoki, dzieci pokazują ”lampę”, kiedy niski – „nos”

- muzyczna zabawa z tekstem piosenki „Sanna”
Rytmiczne powtarzanie tekstu na tle pulsu - nauka tekstu na zasadzie echa:
zi-ma. zi-ma, zi-ma
pa-da, pa-da, śnieg
ja-dę, ja-dę, w świat sa-nia-mi
san-ki dzwo-nią dzwo-ne-czka-mi
dzyń, dzyń, dzyń
dzyń, dzyń, dzyń
dzyń, dzyń, dzyń.
Rytmiczne powtarzanie tekstu ze zmienną intonacją: wysoko, na średniej wysokości, nisko.

- zabawa ruchowa „Sanki”

Uczestniczy ustawiają się w kole, formują „sanki” mówią lub śpiewają piosenkę i biegną po okręgu koła. Na zakończenie każdej zwrotki zatrzymują się, odwracają do siebie twarzami i klaszczą w ręce partnera.

- „Walka z piłkami”

Prowadzący toczy kilka piłek do dziecka, które od razu odtacza je z powrotem. Czasami toczymy nawet kilka piłek na raz. Aby je odesłać dziecko musi się wykazać zręcznością i szybkim refleksem. Gra ta rozwija zręczność, spostrzegawczość, uczy przestrzegania zasad.

- Żołnierski marsz

Sylwetka wyprężona, ręce przyciśnięte do tułowia. Dziecko maszeruje jak żołnierz podczas parady. Stopy muszą być mocno wyprężone i wysunięte ku przodowi. W tej pozycji uniesiona stopa powinna być postawiona na podłodze. Ćwiczenie to wyrabia prawidłową postawę i ładny chód.

- Koń w cyrku

Należy kroczyć unosząc wysoko kolana, podobnie jak koń w cyrku. Dzieci chodzą coraz szybciej, aż wreszcie biegną. Następnie zwalniają i w końcu stają.

- Zabawa z piłką

Dzieci stają w kole. Jedno trzyma piłkę. Muzyka w takcie dwu-, trzy, czteromiarowym na zmiany. Na raz dzieci kolejno podają piłkę od dziecka do dziecka. Muszą przy tym uważać na akcenty muzyczne w zmieniającym się metrum.

- Piłka wędrowniczka

Dzieci stoją w dwóch rzędach w pewnych odstępach. Rzucanie piłką powinno wypaść na mocną część taktu, zaś w czasie pozostałych piłkę należy przetrzymać.

- Na łące

Dzieci podzielone na trzy grupy: świerszcze, żaby, pszczoły – stoją w luźnej gromadce. Każda grupa wywoływana jest do poruszania się innym akompaniamentem. Na dany sygnał, np. klaskanie, świerszcze biegają i wydają głosy – cyk, cyk...:pozostałe dzieci kucają. Potem zmienia się sygnał, np. uderzenie w bębenek – to znak dla żab, które wołają – kum, kum, rech, rech... i skaczą. Trzeci sygnał, np. gra na trąbce, wywołuje pszczoły – bzzz, bzzz... – to ich głos.
 

ćwiczenia rozwijające słownik czynny i bierny
- rozwijanie mowy poprzez nazywanie i wskazywanie przedmiotów i nazw na obrazkach, w otoczeniu,
- opowiadanie historyjek obrazkowych,
- opowiadanie ilustracji,
- udzielanie odpowiedzi na pytania,
- gry i zabawy ortofoniczne

ćwiczenia w zakresie koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej
- dobieranie par obrazków (identycznych) na materiale tematycznym (materiał tematyczny przedstawia przedmioty znane dziecku z otoczenia),
- dobieranie par obrazków
- identyfikowanie kolorów,
- wyszukiwanie w rzędzie obrazków jednego różniącego się szczegółem,
- dokładanie elementów,
- rozpoznawanie głosów zwierząt,
- różnicowanie dźwięków instrumentów

 

                                                                                                         

                                                                                        Opracowała Magdalena Sałamacha